5 tips giúp mẹ bầu sử dụng thực phẩm chức năng đúng cách, không lo thừa chất
Trong suốt thai kỳ, nhu cầu dinh dưỡng của mẹ bầu tăng cao để đáp ứng cho cả mẹ và sự phát triển của thai nhi. Bên cạnh chế độ ăn uống đa dạng, nhiều mẹ tìm đến thực phẩm chức năng. Như vitamin tổng hợp, DHA, sắt hay canxi để bù đắp những vi chất còn thiếu. Tuy nhiên, mẹ bầu sử dụng thực phẩm chức năng cần lưu ý những điều gì? Nếu dùng sai cách, có thể gây dư thừa dưỡng chất. Dẫn đến táo bón, buồn nôn hoặc ảnh hưởng xấu đến thai nhi.
Vậy mẹ bầu có thật sự cần dùng thực phẩm chức năng không? Và làm sao để bổ sung đúng – đủ – an toàn?
Mẹ bầu có cần bổ sung thực phẩm chức năng trong thai kỳ?
Trong thai kỳ, nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể mẹ tăng cao để nuôi dưỡng thai nhi và duy trì sức khỏe. Vì chế độ ăn hàng ngày thường khó đảm bảo đủ tất cả các vi chất cần thiết. Đặc biệt ở những mẹ có chế độ ăn kiêng, ốm nghén nhiều, hoặc hấp thu dinh dưỡng kém.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và hiệp hội sản phụ khoa, mẹ bầu thường được khuyến nghị bổ sung một số vi chất thiết yếu thông qua thực phẩm chức năng:
- Axit folic: cần thiết trong giai đoạn đầu thai kỳ để ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi.
- Sắt: hỗ trợ tạo máu, phòng ngừa thiếu máu do thiếu sắt – tình trạng phổ biến ở phụ nữ mang thai.
- Canxi: giúp hình thành hệ xương và răng cho thai nhi, đồng thời phòng ngừa loãng xương, chuột rút cho mẹ.
- Vitamin D: tăng khả năng hấp thu canxi và phát triển hệ xương.
- DHA/EPA (Omega-3): hỗ trợ phát triển não bộ và thị giác của thai nhi.
- Vitamin tổng hợp cho bà bầu: được các mẹ rất ưu chuộng về sự tiện lợi.
Tuy nhiên, không phải mẹ bầu nào cũng cần uống tất cả các loại thực phẩm chức năng này. Việc bổ sung cần dựa trên:
- Tình trạng sức khỏe và xét nghiệm máu
- Chế độ ăn uống hàng ngày
- Chỉ định của bác sĩ sản khoa: để tránh tình trạng dư thừa
Nguyên tắc an toàn khi mẹ bầu sử dụng thực phẩm chức năng
Để việc bổ sung thực phẩm chức năng trong thai kỳ mang lại lợi ích thực sự cho cả mẹ và bé, mẹ bầu cần tuân thủ một số nguyên tắc an toàn dưới đây:
Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng
Không tự ý mua và dùng theo lời khuyên truyền miệng hoặc quảng cáo.
Bác sĩ sẽ dựa trên tình trạng sức khỏe, kết quả xét nghiệm máu và chế độ ăn uống để chỉ định loại vi chất cần thiết. Việc này giúp tránh thừa chất (như vitamin A, sắt) hoặc tương tác bất lợi với thuốc đang dùng.
Không sử dụng quá lâu một loại vitamin
Trong thai kỳ, cơ thể mẹ bầu cần một tổ hợp đa dạng vitamin và khoáng chất để hỗ trợ sự phát triển toàn diện của thai nhi và duy trì sức khỏe cho mẹ. Việc chỉ tập trung bổ sung một loại vitamin trong thời gian dài có thể khiến cơ thể mất cân bằng dinh dưỡng.
Vì vậy, thay vì chọn một loại duy nhất, mẹ bầu nên bổ sung theo nhu cầu thực tế và hướng dẫn của bác sĩ sản khoa, kết hợp với chế độ ăn uống đầy đủ để đảm bảo cơ thể nhận được sự cân bằng dinh dưỡng tối ưu.
Tuân thủ đúng liều lượng được chỉ định
Mẹ bầu cần uống đúng liều lượng, đúng thời gian theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng giảm liều hoặc kết hợp nhiều sản phẩm có cùng thành phần.
- Sắt: nên uống khi bụng đói, kết hợp với vitamin C để tăng hấp thu.
- Canxi: nên uống sau bữa ăn, chia nhỏ liều trong ngày để cơ thể hấp thu tốt hơn.
- DHA/Omega-3: uống sau bữa ăn có nhiều chất chất béo giúp tăng khả năng hấp thu.
- Vitamin C: khi dùng ở liều cao (trên 1g/ngày) có thể gây kích ứng dạ dày, đầy hơi, tiêu chảy, loét đường tiêu hóa và làm tăng nguy cơ sỏi thận.
- Vitamin A: mẹ bầu không nên bổ sung quá 10.000 UI/ngày, vì liều cao có thể gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi.
Đồ ăn, thức uống không nên dùng chung với thực phẩm bổ sung
Thuốc bổ sung sắt không nên uống cùng trà, cà phê, sữa và trứng. Nếu thường xuyên uống hiệu quả bổ sung sẽ giảm rõ rệt, dẫn đến nguy cơ thiếu máu kéo dài. Do đó, khuyến cáo nên uống sắt khi bụng đói hoặc giữa các bữa ăn, và có thể uống cùng một ly nước cam/chanh để tăng hấp thu nhờ vitamin C.
Bên cạnh đó, không nên uống thuốc chứa canxi cùng rau giàu oxalat (như cải bó xôi, rau dền) vì oxalat gắn với canxi tạo muối không tan, làm giảm hấp thu.
Thuốc cần tránh kết hợp với nhau
Canxi + Sắt
Sắt là một trong những vi chất khó hấp thu nhất. Và dùng với canxi, canxi sẽ cạnh tranh vị trí hấp thu, khiến sắt được hấp thu kém hơn.
Vì vậy, mẹ bầu không nên uống sắt và canxi cùng lúc. Thay vào đó, nên uống sắt vào buổi sáng khi bụng đói và uống canxi sau bữa ăn, cách nhau ít nhất 2 – 3 giờ.
Thuốc chứa sắt + Thuốc chống loét dạ dày
Các thuốc chống loét làm giảm độ acid trong dạ dày, trong khi môi trường acid lại cần thiết để sắt hấp thu tốt.
Nếu phải dùng cả hai, mẹ bầu nên uống sắt cách thuốc chống loét ít nhất 2 giờ.
Thuốc chứa sắt + Kháng sinh nhóm Doxycyclin hoặc Quinolon
Khi uống chung, ion sắt sẽ tạo phức với kháng sinh này trong đường tiêu hóa, khiến cả sắt lẫn thuốc kháng sinh đều giảm hấp thu, làm giảm hiệu quả điều trị.
Nếu bắt buộc dùng đồng thời, nên uống cách nhau ít nhất 2 – 4 giờ.
Magie – Vitamin B6 + Muối phosphat hoặc Canxi
Magie khi uống cùng muối phosphat hoặc canxi, sự hấp thu magie sẽ bị ức chế. Điều này có thể làm giảm hiệu quả bổ sung magie – hỗ trợ giảm co thắt tử cung, giảm nguy cơ sinh non. Do đó, mẹ bầu nên dùng magie cách các thuốc chứa canxi hoặc phosphat ít nhất 2 giờ.
Tóm lại, trong thai kỳ mẹ bầu cần dùng đúng lúc, đúng loại, đúng liều.
Thực phẩm chức năng không thay thế cho bữa ăn lành mạnh. Khi bổ sung đúng, viên uống mới thật sự phát huy hiệu quả. Giúp mẹ bầu phòng ngừa thiếu hụt dinh dưỡng và hỗ trợ thai nhi phát triển toàn diện.
